İnsanın iyi hissetmek ve iyileşmek adına birtakım maddeleri kullanması çok eskilere dayanmaktadır. Çeşitli bitki ve maddelerden elde edilen karışımlar veya alkol, tütün, afyon gibi maddeler de acıyı dindirmek veya keyif vermek amaçlı kullanılırdı.

Günümüzde psikolojik problemler veya psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan çeşitli ilaçlar vardır. Bu ilaçlar, uygun şekilde kullanıldıklarında oldukça etkilidir. Fakat bazen kulaktan dolma bilgiler ile uygunsuz şekilde alınan ilaçlar yarardan çok zarar getirmektedir. Psikiyatrik ilaç tedavisi alanında uzman olan kişi tarafından verilmeli ve bazı noktalara dikkat edilmelidir.

İlaçla Tedavide Genel İlkeler

• İlaçla tedavide dikkatli olunması ve gerektiğinde, gerektiği kadar ilaç kullanılması esastır.

• İlaç seçimi, hasta/danışanın detaylı değerlendirmesi sonucu yapılmalıdır. Bu, hem ruhsal değerlendirmeyi hem de bedensel değerlendirmeyi içerisinde barındırır. Özellikle kronik hastalığı olanlarda uygun görülen kan tahlilleri ve/veya diğer tetkikler yapıldıktan sonra ilaç seçimi daha uygun olacaktır.

• Tedaviyi planlayan kişi, ilaçlar konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahip olmalıdır. Çünkü, ilaçların etki alanları, güç ve etki süreleri, kullanılamayacağı durumlar, yan etkileri, başka ilaçlarla etkileşimleri, aksi bir durumda ne yapılacağı tedavi etkinliğini belirleyecektir.

• Yaşlılarda ilaçların yıkılması ve atılmasının yavaş olması ve yan etki görülme olasılığının daha sık olması sebepleriyle daha dikkatli davranılması gerekir.

• Gebe ve emziren kadınlarda yine dikkatli davranılmalıdır. Hayatını çok etkileyen bir durum olmadıktan sonra ilaç verilmemesi..

• En etkili ve en az yan etkili ilaç, en etkili en düşük dozda ve gereken sürede verilmeye çalışılmalıdır.

• İlaçlar uzman kişi tarafından önerilen doz ve sürede kullanılmalı. Eğer istenilen yanıt alınamazsa kesilmeli ve gerektiğinde başka bir tedaviye geçilmelidir.

• Hasta/danışan ilaçlar konusunda bilgilendirilmeli ve olası durumlarda ne yapacağı konusunda önerilerde bulunulmalıdır.

• Psikolojik bir problem veya psikiyatrik bir bozukluk tanısı konduğunda verilecek ilaç kişinin ekonomik durumu, yaşam koşulları vb. göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Tedavide kullandığımız başlıca ilaçlar şu şekilde gruplandırılabilir;

    -Antidepresanlar
    -Antipsikotikler
    -Duygudurum dengeleyiciler
    -Anksiyolitikler (yeşil reçeteli)
    -Psikostimülanlar (kırmızı reçeteli)

Kullanılan İlaçlar Alışkanlık Yapar mı?
Alışkanlık, kişinin belirli aralıklarla devamlı yaptığı davranışlardır. Temelinde geçmişte edinilen alışkanlıklar yatar. Yani kişi kendi iradesini kullanarak hareket edebilir ve kendine hakim olabilir. Fakat bağımlılıkta, bir maddeye veya madde olmayan bir şeye karşı ihtiyaç ve önlenemez bir istek duyulur. Kişi kendi iradesi dışında hareket eder, kendine hakim olamaz.

Psikiyatride kullanılan ilaçlar bağımlılık yapmazlar.  Fakat, uygunsuz şekilde kullanıldıklarında alışkanlık yapabilirler. Diğer bir ifadeyle, kişi ilacı kullandığı sürece ilacın iyi gelen etkisine alışabilir ve ilacı kullanmaya devam etmek isteyebilir.

Psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan ilaçların bağımlılık ve alışkanlık yapma potansiyellerini daha iyi anlayabilmek için kabaca üç gruba ayırabiliriz;

• Kırmızı reçeteye tabi ilaçlar

• Yeşil reçeteye tabi ilaçlar

• Beyaz reçeteyle satılan ilaçlar (Hekimliğin diğer dallarında olduğu gibi)

Kırmızı reçeteli ilaçlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi bir rahatsızlık saptandığında kullanılır. İlacın dozu bireyin yaşı, kilosu, rahatsızlığın şiddeti, ek hastalıklarının bulunup bulunmaması vb. faktörlere bağlı olarak düzenlenir. Doktor kontrolünde kullanıldığında ve yeterli bilgilendirme yapıldığında son derece güvenli ve etkili ilaçlardır. Bağımlılık yapmazlar.

Yeşil reçeteye tabi ilaçlar, yine gerekli görüldüğü hallerde reçete edilen ve psikiyatride çok sık kullanılan ilaçlardır. Fakat, uygun ilacın seçimi, hangi dozda ve ne kadar süre kullanılacağı oldukça önemlidir ve uzman kişiler tarafından takip edilmelidir. Bağımlılık yapmazlar; fakat çok miktarda ve uzun süre kullanılırlarsa alışkanlık yapabilirler.

Beyaz reçeteyle satılan ilaçların, bağımlılık veya alışkanlık yapma etkileri yoktur ancak bu ilaçlar da ani kesildiklerinde ciddi ruhsal ve bedensel tepkilere yol açabilirler. Bu nedenle bütün bu ilaçlar doktorunuzun önerisiyle kullanılmalı, nasıl kesileceği, sıkıntı olması durumunda neler yapılacağı vb. konularda yeterli bilgiye ulaşılmalıdır.

https://www.shtpsikiyatri.com/sayfa/sevim-haciarifoglu-tolunay-kimdir